Ημέρα 1η - (30/3/2025)
Η πρώτη ημέρα ήταν αφιερωμένη στην άφιξη και την πρώτη επαφή με το περιβάλλον του Πόρτο.
Καθώς κατευθυνόμασταν για δείπνο, οι μαθητές και οι μαθήτριες είχαν την ευκαιρία να περπατήσουν στους δρόμους της πόλης, να θαυμάσουν την εντυπωσιακή αρχιτεκτονική, τα χαρακτηριστικά πλακόστρωτα δρομάκια και να απορροφήσουν τα πρώτα πολιτιστικά στοιχεία που συνθέτουν τη μοναδική ταυτότητα της πόλης.
Ημέρα 2η - (31/3/2025)
Το πρωί επισκεφθήκαμε το σχολείο υποδοχής Escola Secundária D. António Taipa (E10246926), όπου μας επιφυλάχθηκε ιδιαίτερα θερμή υποδοχή.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες μας, παρουσίασαν δύο εργασίες μέσω της πλατφόρμας Canvas: η πρώτη ήταν μια εισαγωγική παρουσίαση για την πόλη του Ρεθύμνου, τις φυσικές ομορφιές, τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής μας, η οποία ολοκληρώθηκε με αναφορά σε τοπικές δράσεις για την προστασία των γυναικών. Η δεύτερη παρουσίαση ήταν διαδραστική και είχε ως θέμα τις έμφυλες διακρίσεις, προκαλώντας έντονο ενδιαφέρον και ενεργή συμμετοχή από τους μαθητές & τις μαθήτριες του πορτογαλικού σχολείου.
Στη συνέχεια, υλοποιήσαμε το βιωματικό παιχνίδι “Equality Relay Challenge”, το οποίο είχαμε προετοιμάσει με στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ισότητα των φύλων, μέσα από ομαδική συνεργασία, ανταλλαγή απόψεων και κριτική σκέψη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες χωρίστηκαν σε μικτές ομάδες Ελλάδας–Πορτογαλίας, συνεργάστηκαν και συζήτησαν πάνω σε κάρτες με προτάσεις, επιλέγοντας αν είναι σωστές ή λανθασμένες. Χρησιμοποίησαν το Google Lens όπου ήταν απαραίτητη η μετάφραση και αντάλλαξαν απόψεις για τις απαντήσεις τους. Στη συνέχεια, έπαιξαν σκυταλοδρομία, τοποθετώντας τις κάρτες στα σωστά κουτιά (Σωστό–Λάθος), με ενθουσιασμό και ομαδικό πνεύμα.
Το παιχνίδι ολοκληρώθηκε με αναστοχασμό, επανεξέταση των απαντήσεων και παρουσίαση της βαθμολογίας των ομάδων βάσει κλίμακας αξιολόγησης. Όλοι οι συμμετέχοντες μαθητές & μαθήτριες έλαβαν αναμνηστικά πιστοποιητικά συμμετοχής, στα οποία καταγράφηκε και ο χρόνος ολοκλήρωσης κάθε ομάδας, προσθέτοντας μια ευχάριστη και παιχνιδιάρικη πινελιά στη δραστηριότητα.
Το μεσημέρι γευματίσαμε όλοι μαζί στο εστιατόριο του σχολείου, συνεχίζοντας τη συζήτηση γύρω από θέματα ισότητας και σχολικές εμπειρίες σε ένα φιλικό και άτυπο περιβάλλον. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε περιήγηση στους χώρους του σχολείου, με ξεναγούς τόσο τους καθηγητές & καθηγήτριες όσο και τους μαθητές & μαθήτριες του σχολείου υποδοχής. Κατά την ξενάγησή μας, οι εκπαιδευτικοί μας εξήγησαν ότι στο σχολείο φοιτούν μαθητές & μαθήτριες με διαφορετικά προφίλ και ανάγκες, συμπεριλαμβανομένων μαθητών & μαθητριών με νοητική αναπηρία, οι οποίοι παρακολουθούν διαφοροποιημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα εντός του ίδιου σχολικού πλαισίου. Όπως μας μετέφεραν, στόχος είναι η ενίσχυση της συμπερίληψης, με τη δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος όπου όλοι μπορούν να συνυπάρχουν, να συνεργάζονται και να συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες, όπως εργαστήρια, καλλιτεχνικά προγράμματα ή πολιτιστικές δράσεις. Η εμπειρία αυτή προκάλεσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ερωτήματα στους μαθητές & μαθήτριες μας, που εξέφρασαν απορίες σχετικά με το πώς οργανώνεται η καθημερινότητα σε ένα τόσο «ανοικτό» και πολυσύνθετο σχολείο και ποια είναι τα οφέλη αυτής της συνύπαρξης για όλους τους μαθητές & μαθήτριες.
Νωρίς το απόγευμα επιστρέψαμε στο Πόρτο, όπου περιηγηθήκαμε στους όμορφους δρόμους της πόλης με προορισμό τον πολιτιστικό χώρο Casa da Guitarra. Εκεί, είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ζωντανή μουσική Fado, γνωρίζοντας από κοντά ένα σημαντικό στοιχείο της πορτογαλικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
.jpg)
Η ημέρα ολοκληρώθηκε με επιστροφή στο ξενοδοχείο, όπου οι μαθητές & οι μαθήτριες κατέγραψαν τις πρώτες εμπειρίες τους σε ένα διαδραστικό ημερολόγιο (Padlet), αποτυπώνοντας σκέψεις και εντυπώσεις από την γεμάτη δράση πρώτη ημέρα.
Ημέρα 3η - (1/4/2025)
Η ημέρα ήταν αφιερωμένη στην πολιτιστική εξερεύνηση της πόλης του Πόρτο, με ιδιαίτερη έμφαση στη σύνδεση της ιστορίας και της τέχνης με την παρουσία και τη συμβολή των γυναικών στο πέρασμα του χρόνου.
Η πρώτη μας στάση ήταν στο Romantic Museum of Porto, όπου πραγματοποιήθηκε ξενάγηση στα αγγλικά. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη θέση της γυναίκας κατά τη ρομαντική περίοδο, ενώ οι μαθητές & μαθήτριες ήρθαν σε επαφή με έργα γυναικών καλλιτεχνών και συζήτησαν τον τρόπο σκέψης και έκφρασης της εποχής.
Ξεχωριστή εντύπωση προκάλεσε η αναφορά στη Πορτογαλίδα ζωγράφο Aurélia de Sousa όπου σε ένα έργο της φιλοτεχνημένο περίπου το 1902 απεικονίζει τον εαυτό της με την ενδυμασία του Αγίου Αντωνίου της Πάδοβας, υιοθετώντας ανδρική θρησκευτική μορφή, γεγονός ιδιαίτερα τολμηρό για την εποχή της.
Με τον δικό της τρόπο έκφρασης θέλει να αμφισβητήσει τα κοινωνικά και καλλιτεχνικά στερεότυπα της εποχής της.
Στη συνέχεια, επισκεφθήκαμε το Museu da Cidade – Materials Bank, όπου παρακολούθησαμε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρουσίαση για τα παραδοσιακά υλικά που καθιστούν μοναδική την αρχιτεκτονική και αισθητική ταυτότητα του Πόρτο.
Οι υπεύθυνοι του μουσείου μάς μίλησαν για τη σημασία της δουλειάς τους και την προσπάθεια που καταβάλλουν προκειμένου να διατηρηθεί ο παραδοσιακός χαρακτήρας της πόλης.
Παρουσίασαν τεχνικές συντήρησης των χαρακτηριστικών πορτογαλικών πλακιδίων του 19ου αιώνα και ανέδειξαν τη συμβολή των γυναικών στις τεχνικές εργασίες και στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην τεχνική καθαρισμού του κονιάματος από τα παλιά πλακάκια — μια απαιτητική εργασία που συνδυάζει καλλιτεχνική ευαισθησία με χειρωνακτική δεξιότητα, αναδεικνύοντας τη σημασία της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από τη συνεργασία επιστήμης, τέχνης και παραδοσιακής τέχνης.
Κατά τη διαδρομή προς το ιστορικό κέντρο, οι μαθητές & μαθήτριες διέσχισαν τη γέφυρα Dom Luís I, όπου έγινε αναφορά στην απουσία γυναικών αρχιτεκτόνων και μηχανικών την εποχή της κατασκευής της, επισημαίνοντας τις κοινωνικές ανισότητες στο χώρο των τεχνικών επαγγελμάτων.
Ανηφορίσαμε προς τον εντυπωσιακό Καθεδρικό Ναό Se do Porto (12ος αιώνας), όπου απολαύσαμε πανοραμική θέα της πόλης. Η περιήγηση συνεχίστηκε με βόλτα στην εμπορική οδό Rua de Santa Catarina, με έντονη εμπορική δραστηριότητα αλλά και χαρακτηριστικό παραδοσιακό στυλ.
Ακολούθησε στάση στην εκκλησία Capela das Almas, γνωστή για την εξωτερική της διακόσμηση με μπλε azulejos, και στάση στη λαϊκή αγορά Bolhão Market, όπου δοκίμασαμε τοπικά εδέσματα και αλληλεπίδρασαμε με τον τοπικό πληθυσμό, βιώνοντας την κουλτούρα της πόλης μέσα από όλες τις αισθήσεις.
Η ημέρα συνέβαλε ουσιαστικά στην κατανόηση των κοινωνικών και έμφυλων διαστάσεων της ιστορίας και της τέχνης, ενισχύοντας τον βασικό στόχο του προγράμματος: την αναγνώριση και ανάλυση των έμφυλων διακρίσεων μέσα από διαφορετικά πολιτισμικά και ιστορικά πρίσματα.
Οι μαθητές & μαθήτριες κατέγραψαν τις εμπειρίες τους στο διαδραστικό ημερολόγιο (Padlet), ενώ χρησιμοποίησαν Google Maps για να εντοπίζουν και να ακολουθούν τις διαδρομές μέσα στην πόλη, ασκώντας παράλληλα και τις ψηφιακές τους δεξιότητες.
Ημέρα 4η - (2/4/2025)
Την τέταρτη ημέρα, η ομάδα επισκέφτηκε την πόλη της Γκιμαράες (Guimarães), η οποία θεωρείται το λίκνο της Πορτογαλίας, καθώς εδώ γεννήθηκε ο πρώτος βασιλιάς της χώρας, Αλφόνσο Ενρίκες (Afonso Henriques). Η ιστορική αυτή πόλη, ενταγμένη στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, διαθέτει καλοδιατηρημένη μεσαιωνική αρχιτεκτονική και αποτελεί σημείο-σύμβολο της εθνικής ταυτότητας των Πορτογάλων.
Η περιήγηση ξεκίνησε από το Παλάτι των Δουκών του Μπραγκάνσα (Paço dos Duques de Bragança), όπου οι μαθητές & μαθήτριες πραγματοποίησαν αυτόνομη ξενάγηση χρησιμοποιώντας την εφαρμογή Google Lens για μετάφραση και κατανόηση των πληροφοριών. Περιέγραψαν αντικείμενα και χώρους, ερμηνεύοντας τη δομή της φεουδαρχικής κοινωνίας, καθώς και τις ανισότητες μεταξύ κοινωνικών τάξεων και φύλων. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη θέση της γυναίκας μέσα σε ένα αυστηρά ιεραρχικό και πατριαρχικό σύστημα εξουσίας.
Ακολούθησε επίσκεψη στο Κάστρο της Γκιμαράες (Castelo de Guimarães), όπου κάποιοι από τους μαθητές & μαθήτριες παρακολούθησαν τρισδιάστατη προβολή μάχης μέσω εικονικής πραγματικότητας (3D VR), φορώντας ειδικά γυαλιά. Η προβολή εστίαζε στη μάχη του São Mamede το 1128 και στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Πορτογαλίας. Η εμπειρία ενίσχυσε την κατανόηση εννοιών όπως η ελευθερία, η ηγεσία και ο εθνικός αυτοπροσδιορισμός.
Στη συνέχεια, περπατήσαμε στην παλιά πόλη, όπου παρατήρησαμε τα σπίτια των ευγενών, των εμπόρων και των φτωχών, με έμφαση στη δομή της αστικής ζωής στο παρελθόν. Στο πλαίσιο της συζήτησης για την ιστορική πορεία της χώρας, αναφέρθηκαν δύο σημαντικές γυναίκες-ηγέτιδες της Πορτογαλίας:
· Η Μαρία Β’ της Πορτογαλίας (Maria II, 1819–1853), βασίλισσα της Πορτογαλίας η οποία κυβέρνησε σε περιόδους πολιτικής αστάθειας και εμφύλιων συγκρούσεων. Υποστήριξε τις φιλελεύθερες δυνάμεις και συνέβαλε καθοριστικά στον εκδημοκρατισμό του πορτογαλικού κράτους.
· Η Άνα Γκόμες (Ana Gomes, γενν. 1954), διπλωμάτης και πολιτικός, που διακρίθηκε για τη δράση της υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης της διαφθοράς στην Πορτογαλία και διεθνώς.
Οι μαθητές & μαθήτριες ενθαρρύνθηκαν να συνδέσουν τις ιστορικές διαδρομές αυτών των γυναικών με τη σημερινή θέση των γυναικών στην κοινωνία, να εντοπίσουν προόδους αλλά και διαρκείς προκλήσεις και να αναλογιστούν τον ρόλο τους ως ενεργοί και ευαισθητοποιημένοι πολίτες.
Με την επιστροφή στο Πόρτο, κατέγραψαν τις εμπειρίες τους στο βιωματικό τους ημερολόγιο (Padlet), αποτυπώνοντας τις γνώσεις, τα συναισθήματα και τις παρατηρήσεις τους.
Ημέρα 5η - (3/4/2025)
Την πέμπτη ημέρα, η ομάδα επισκέφτηκε την ιστορική πόλη Κοΐμπρα (Coimbra), με επίκεντρο το φημισμένο Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα, ένα από τα παλαιότερα πανεπιστήμια της Ευρώπης και σημαντικό κέντρο της πορτογαλικής ακαδημαϊκής και πολιτιστικής παράδοσης.
Μετά την άφιξη στο Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα, κατεβήκαμε από το λεωφορείο και ήρθαμε αμέσως σε επαφή με τη ζωντανή φοιτητική κουλτούρα: μια φοιτητική μπάντα (Tuna) τραγουδούσε έξω από τον χώρο του πανεπιστημίου, φορώντας τις παραδοσιακές στολές, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα χαράς και γιορτής. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε γεύμα στην πανεπιστημιακή καντίνα "Cantina S. Jerónimo", όπου είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε από κοντά τη φοιτητική ζωή. Εντυπωσιάστηκαμε από τις παραδοσιακές στολές των φοιτητών, τις μουσικές παραδόσεις και την αίσθηση συνέχειας της πανεπιστημιακής κοινότητας.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο Paço das Escolas – το κεντρικό σύμπλεγμα του πανεπιστημίου που περιλαμβάνει τη Βιβλιοθήκη Joanina, το Παρεκκλήσι του Αγίου Μιχαήλ και το παλιό Βασιλικό Παλάτι – η οποία περιλάμβανε ξενάγηση από προσωπικό του πανεπιστημίου. Οι μαθητές & μαθήτριες συμμετείχαν ενεργά, θέτοντας ερωτήματα με επίκεντρο την παρουσία και εξέλιξη των γυναικών στην ανώτατη εκπαίδευση στην Πορτογαλία.
Στην Sala do Senado (Senate Room) είδαμε πορτραίτα 38 πρυτάνεων από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η διαπίστωση ότι μέχρι σήμερα καμία γυναίκα δεν έχει καταλάβει τη θέση της Πρυτάνεως στο Πανεπιστήμιο της Κοΐμπρα. Μάλιστα, σε πρόσφατες εκλογές, μια υποψήφια έχασε τη θέση για μόλις δύο ψήφους. Αυτή η διαπίστωση αποτέλεσε αφορμή για κριτική συζήτηση σχετικά με την εκπροσώπηση των φύλων στην ακαδημαϊκή ηγεσία.
Στη Sala dos Capelos (Great Hall of Acts), την κύρια αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα, την οποία παρατηρήσαμε από ψηλά μέσα από ανοικτά παράθυρα, οι μαθητές & μαθήτριες εντυπωσιάστηκαν από τη μεγαλοπρέπεια του χώρου και τη συλλογή πορτρέτων των Πορτογάλων μοναρχών που κοσμούν τους τοίχους, ξεκινώντας από τον πρώτο βασιλιά. Κατά την ξενάγηση έγινε αναφορά στο μοναδικό πορτρέτο γυναίκας, εκείνο της Maria II (1819–1853), της πρώτης βασίλισσας που κυβέρνησε τη χώρα σε ιδιαίτερα ταραγμένη ιστορική περίοδο. Η σύνδεση με τη συζήτηση που είχε προηγηθεί σχετικά με τον ρόλο των γυναικών στην εξουσία και την εκπροσώπησή τους στην ιστορία, αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον όλων και δημιούργησε νέα ερωτήματα γύρω από τη θέση των γυναικών σε ηγετικούς θεσμούς. Η αίθουσα συνεχίζει να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για σημαντικές τελετές του πανεπιστημίου, όπως η υποστήριξη διδακτορικών διατριβών από υποψήφιους διδάκτορες, διατηρώντας τη σύνδεση της ιστορικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη ακαδημαϊκή ζωή.
Οι μαθητές & μαθήτριες ενημερώθηκαν επίσης για την πρώτη γυναίκα φοιτήτρια του πανεπιστημίου, τη Ντομιτίλα ντε Καρβάλιο (Domitila de Carvalho, 1871–1966), η οποία εισήχθη το 1891 και σπούδασε Μαθηματικά, Φιλοσοφία και Ιατρική. Η παρουσία της θεωρείται ορόσημο στην πορεία των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Πορτογαλία. Παράλληλα, συζητήθηκε και η περίπτωση της Ιωάννας Στεφανόπολι, της πρώτης γυναίκας στην Ελλάδα που έγινε δεκτή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1890 και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Μαθηματικό Τμήμα.
Το ενδιαφέρον των μαθητών & μαθητριών εντάθηκε όταν αναφέρθηκε ιστορικό περιστατικό κατά το οποίο μια γυναίκα μεταμφιέστηκε σε άντρα για να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο, αλλά αποκαλύφθηκε από τον αδερφό της.
Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε τα παλιά πανεπιστημιακά κρατητήρια, όπου στο παρελθόν κλείνονταν φοιτητές – αγόρια πλούσιων οικογενειών όταν δεν επέστρεφαν εγκαίρως στους κοιτώνες. Η πρακτική αυτή είχε σκοπό να αποφευχθεί η δημόσια έκθεση των φοιτητών ως ταραχοποιών, προστατεύοντας το κύρος το δικό τους & του Πανεπιστημίου.
Η περιήγηση συνεχίστηκε στη Βιβλιοθήκη Joanina, ένα εμβληματικό μνημείο του 18ου αιώνα, που φιλοξενεί σπάνια βιβλία και θεωρείται μία από τις πιο όμορφες βιβλιοθήκες στον κόσμο. Εντυπωσιάστηκαμε από την διακόσμηση, την αρχιτεκτονική και την πρακτική λειτουργία της. Μάθαμε ότι δεν χρησιμοποιούνταν καθόλου φώτα ή κεριά, αλλά μόνο φυσικός φωτισμός, ώστε να προστατεύονται τα πολύτιμα βιβλία από τη φθορά. Με έκπληξη ενημερώθηκαμε επίσης ότι στον χώρο της βιβλιοθήκης φιλοξενούνται ακόμη και σήμερα νυχτερίδες, οι οποίες τρέφονται με βιβλιοφάγα έντομα όπως τα ψαράκια και οι προνύμφες σκαθαριών, προστατεύοντας έτσι με φυσικό τρόπο τα πολύτιμα βιβλία από καταστροφή.
Στο Παρεκκλήσι του Αγίου Μιχαήλ, οι μαθητές & μαθήτριες θαύμασαν και φωτογράφισαν το επιβλητικό εκκλησιαστικό όργανο, το οποίο, αν και θεωρείται υπερβολικά μεγάλο για τον χώρο, μεταφέρθηκε εκεί για τελετουργικούς και συμβολικούς λόγους. Πρόκειται για δωρεά του βασιλιά Ιωάννη Ε΄ της Πορτογαλίας, κατασκευασμένο το 1733 από τον μοναχό Μανουέλ Γκόμες, και διαθέτει περίπου 2.000 σωλήνες. Παρά το μέγεθός του, το όργανο παραμένει εν μέρει λειτουργικό και χρησιμοποιείται σε ειδικές περιστάσεις. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η διακόσμησή του, η οποία περιλαμβάνει κινέζικα μοτίβα – παρόμοια με εκείνα που συναντά κανείς στη Μπαρόκ Βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου – κάτι που παρατηρήθηκε και σχολιάστηκε από τους μαθητές, οι οποίοι στάθηκαν στην αισθητική του αρμονία.
Εξίσου εντυπωσιακή εμπειρία αποτέλεσε η ζωντανή παρακολούθηση της διαδικασίας συντήρησης ενός μεγάλου ξύλινου αγάλματος της Παναγίας, έργου εντυπωσιακής τέχνης και συμβολισμού. Η συντήρηση γινόταν επιτόπου από ομάδα γυναικών συντηρητριών, οι οποίες εργάζονταν με ακρίβεια και σεβασμό στο έργο τέχνης. Η παρουσία και ο ενεργός ρόλος τους σχολιάστηκαν θετικά από τους μαθητές & μαθήτριες, αναδεικνύοντας τη σημαντική συμβολή των γυναικών στον χώρο της τέχνης, της επιστήμης της συντήρησης και της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στη συνέχεια, περπατήσαμε στη μεσαιωνική πόλη, παρατηρώντας την αρχιτεκτονική των σπιτιών διαφόρων κοινωνικών τάξεων – ευγενών, εμπόρων, φτωχών – και η ομάδα ανέλυσε πώς η κοινωνική θέση αντικατοπτρίζεται στο δομημένο περιβάλλον. Η ημέρα έκλεισε με συζητήσεις για τη σημασία της ισότητας στην εκπαίδευση και τη δημόσια ζωή, με την ομάδα να αναστοχάζεται την πορεία που ξεκίνησαν οι δύο πρωτοπόρες γυναίκες στην Πορτογαλία και στην Ελλάδα, οι οποίες πριν από πάνω από έναν αιώνα τόλμησαν να ανοίξουν τον δρόμο για τις γυναίκες στην ανώτατη εκπαίδευση των δύο χωρών.
Ημέρα 6η - (4/4/2025)
Την Παρασκευή 4 Απριλίου, η ομάδα μας επισκέφθηκε τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Almeida Garrett, η οποία βρίσκεται στον καταπράσινο χώρο του Crystal Palace στο Πόρτο. Κατά την άφιξή μας, έγινε ξενάγηση στους χώρους της βιβλιοθήκης και ενημερωθήκαμε για τους στόχους και τις λειτουργίες της, με ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία της πρόσβασης όλων στη γνώση και την ανάγνωση.
Στη συνέχεια, μεταφερθήκαμε σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο που είχε κρατηθεί για τις ανάγκες της ομάδας μας, όπου πραγματοποιήθηκαν βιωματικές και ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, εμπνευσμένες από τη θεματική του προγράμματος.
Η πρώτη δραστηριότητα αφορούσε τη γλώσσα και την επίδρασή της στις αντιλήψεις για το φύλο. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανέλυσαν λέξεις και φράσεις και συζήτησαν πώς αυτές αντικατοπτρίζουν ή ενισχύουν στερεότυπα σχετικά με τους κοινωνικούς ρόλους των φύλων. Η εμπειρία ενθάρρυνε τη γλωσσική ευαισθητοποίηση και τον κριτικό στοχασμό.
Στη συνέχεια, κάθε μαθητής/τρια επέλεξε ένα βιβλίο από τη συλλογή της βιβλιοθήκης — κυρίως στην αγγλική γλώσσα — και μελέτησε τον τίτλο, την περίληψη και τον συγγραφέα, με τη βοήθεια του Google Lens όπου χρειαζόταν. Κατέγραψαν προσωπικές σκέψεις για το πώς παρουσιάζεται η γυναίκα ή η έννοια του φύλου στο βιβλίο και ανάρτησαν τις παρατηρήσεις τους στην ψηφιακή πλατφόρμα Padlet, δημιουργώντας ένα κοινό αποθετήριο ιδεών.
Ακολούθησε ατομική δραστηριότητα στοχασμού με τίτλο "Γράμμα στον μελλοντικό μου εαυτό", όπου κατέγραψαν πώς οραματίζονται τη μελλοντική τους ζωή, την κοινωνία και την καθημερινότητα των παιδιών τους — με βάση τις αλλαγές που θα ήθελαν να δουν στον τομέα της ισότητας των φύλων. Ταυτόχρονα, δεσμεύτηκαν σε μικρές αλλά σημαντικές πράξεις για ένα πιο ισότιμο μέλλον.
Η ημέρα ολοκληρώθηκε με τον σχεδιασμό ενός ομαδικού σχεδίου δράσης για την προώθηση της ισότητας των φύλων στο σχολείο. Ακολούθησε συζήτηση, ανταλλαγή απόψεων, απαντήθηκαν απορίες και ενισχύθηκε η συνεργατικότητα και η αίσθηση του κοινού στόχου.
Τέλος, πραγματοποιήσαμε έναν χαλαρό περίπατο στην παραποτάμια περιοχή της Ribeira, όπου οι μαθητές & μαθήτριες είχαν την ευκαιρία να ξεκουραστούν, να μοιραστούν εμπειρίες και να απολαύσουν το μαγευτικό τοπίο του ποταμού Δούρο. Φτάνοντας ξανά μέχρι τη γέφυρα, αγνάντεψαν το παραμυθένιο Πόρτο και φωτογράφισαν τις πολύτιμες στιγμές που έζησαν χάρη στο πρόγραμμα Erasmus+.
Ημέρα 7η - (5/4/2025)
Την τελευταία ημέρα, οι μαθητές και οι μαθήτριες επισκέφθηκαν το εντυπωσιακό συγκρότημα WOW (World of Wine) στη Vila Nova de Gaia, συμμετέχοντας σε εκπαιδευτικές ξεναγήσεις στα μουσεία "The Chocolate Story" και "Planet Cork". Η επίσκεψη προσέφερε μοναδική ευκαιρία για σύνδεση με τη θεματική του φύλου και της εργασίας σε παραδοσιακούς και σύγχρονους παραγωγικούς τομείς.
Στο "The Chocolate Story", γνώρισαν την ιστορία του κακάο, την προέλευσή του και τη διαδικασία καλλιέργειας, διαλογής και μεταποίησής του. Είχαν τη δυνατότητα να μάθουν για την ιστορία της σοκολάτας, δοκιμάζοντας το ρόφημα που ετοίμαζαν οι Αζτέκοι, με το οποίο ερχόταν σε επαφή με τους θεούς, να μυρίσουν ποικιλίες κακάο από διάφορες χώρες, να παρατηρήσουν τη μετατροπή του σε σοκολάτα και να δοκιμάσουν σοκολάτες με διαφορετικά ποσοστά κακάου. Αν και δεν υπήρξαν συγκεκριμένες αναφορές στον ρόλο των γυναικών στον κόσμο της σοκολάτας, η επίσκεψη προκάλεσε σκέψη γύρω από το ποιοι έχουν ορατό ρόλο σε τέτοιες βιομηχανίες.
Στο "Planet Cork", έγινε αναφορά στο πώς η φύση της εργασίας στη βιομηχανία φελλού επηρέασε τη συμμετοχή των φύλων. Οι γυναίκες δεν συμμετείχαν σε βαριές εργασίες παραγωγής λόγω των φυσικών απαιτήσεων του επαγγέλματος και της εξειδίκευσης που απαιτούσε. Η εργασία αυτή, συχνά, περνούσε από γενιά σε γενιά μέσα στην οικογένεια, λόγω της εξειδίκευσης που χρειαζόταν. Ωστόσο, λίγες γυναίκες εργάζονταν ως "cork choosers", υπεύθυνες για την επιλογή των καλύτερων φελλών, ιδιαίτερα για την εμφιάλωση των περίφημων κρασιών του Πόρτο. Το γεγονός αυτό προκάλεσε προβληματισμό γύρω από την παραδοσιακή κατανομή των ρόλων βάσει φύλου και την αξία των "αθέατων" ρόλων των γυναικών. Εντύπωση προκάλεσε επίσης το γεγονός ότι η βιομηχανία φελλού αποτελεί την μεγαλύτερη βιομηχανία στην Πορτογαλία και μετά είναι η βιομηχανία παραγωγής κρασιού. Οι μαθητές & μαθήτριες είδαν εφαρμογές του φελλού σε τομείς όπως η μόδα, η αρχιτεκτονική, η αεροναυπηγική και η αυτοκινητοβιομηχανία, κατανοώντας πόσο σημαντικό είναι να παράγεις ενώ ταυτόχρονα προστατεύεις το περιβάλλον. Επίσης, ενημερώθηκαν για το οικολογικό όφελος του φελλού και τη σημασία του στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς ο φελλός προέρχεται από το δέντρο της φελλοφόρου βελανιδιάς, το οποίο αναπτύσσεται σε μεσογειακό κλίμα και συμβάλλει στην προστασία του οικοσυστήματος.
Μετά την επίσκεψη, πραγματοποιήθηκε γρήγορος περίπατος στη Gaia, κατά τον οποίο οι μαθητές & μαθήτριες συζήτησαν και συνέδεσαν τις εμπειρίες τους με τις θεματικές του προγράμματος, ανταλλάσσοντας σκέψεις και εντυπώσεις. Η μέρα ολοκληρώθηκε με διαδρομή με τελεφερίκ, από όπου απόλαυσαν πανοραμική θέα του ποταμού Δούρο και της πόλης. Στη συνέχεια, επέστρεψαν στο ξενοδοχείο για να παραλάβουν τα πράγματά τους και αναχώρησαν για το αεροδρόμιο, γεμάτοι εμπειρίες, εικόνες και νέους προβληματισμούς γύρω από την ισότητα, την παράδοση και τον πολιτισμό.
Ημέρα 8η - (6/4/2025)
Η πτήση μας ήταν από Πόρτο προς Γενεύη και από εκεί προς Ηράκλειο. Στη διάρκεια της νύχτας, παραμείναμε στο αεροδρόμιο της Γενεύης και αναχωρήσαμε νωρίς το πρωί, φτάνοντας στο Ηράκλειο στις 11:30 π.μ. Ακολούθησε μεταφορά με λεωφορείο προς το Ρέθυμνο.
Αξιολόγηση – Αντίκτυπος – Διάχυση – Επόμενα Βήματα
Το πρόγραμμα πέτυχε τους στόχους του, καθώς οι μαθητές & μαθήτριες ανέπτυξαν κριτική σκέψη σχετικά με τις διακρίσεις φύλου, βελτίωσαν τη διαπολιτισμική τους συνείδηση και ενίσχυσαν την ψηφιακή τους παιδεία μέσω εργαλείων όπως τα Google Lens, Google Maps, Padlet και Canva. Η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς και οι περιπατητικές διαδρομές συνέβαλαν στην ανάπτυξη της αυτονομίας και της προσαρμοστικότητας τους σε νέα περιβάλλοντα.
Η εμπειρία της κινητικότητας Erasmus+ άφησε ουσιαστικό αποτύπωμα στους συμμετέχοντες, τόσο σε επίπεδο γνώσεων και στάσεων όσο και σε επίπεδο κοινωνικών και ψηφιακών δεξιοτήτων. Οι μαθητές & μαθήτριες ανέπτυξαν ενσυναίσθηση, αυτοπεποίθηση και κριτική σκέψη γύρω από τα ζητήματα της ισότητας των φύλων και των έμφυλων στερεοτύπων, ενώ ταυτόχρονα βελτίωσαν την ικανότητά τους να λειτουργούν συνεργατικά σε διαπολιτισμικά περιβάλλοντα.
Κατά τη διάρκεια της κινητικότητας, στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Almeida Garrett, οι μαθητές & μαθήτριες συμμετείχαν σε οργανωμένο εργαστήριο αναστοχασμού. Μέσα από ομαδικές και ατομικές δραστηριότητες, όπως η ανάλυση γλωσσικών εκφράσεων, η διερεύνηση της έμφυλης απεικόνισης σε βιβλία, καθώς και η συγγραφή «γράμματος στον μελλοντικό εαυτό», οι συμμετέχοντες αποτύπωσαν όσα έμαθαν και πώς άλλαξε η οπτική τους για τις έμφυλες διακρίσεις. Παράλληλα, κατέθεσαν ιδέες για τη βελτίωση του σχολικού περιβάλλοντος και την προώθηση της ισότητας.
Αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία, δημιούργησαν ένα Padlet αξιολόγησης και αναστοχασμού, στο οποίο ανάρτησαν τις σκέψεις και τις εμπειρίες τους. Το ψηφιακό αυτό αρχείο θα ενσωματωθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου, προκειμένου να είναι διαθέσιμο σε όλη τη σχολική κοινότητα, συμβάλλοντας έτσι στη διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος.
Οι μαθητές & μαθήτριες κατέγραψαν τα συναισθήματα, τις εμπειρίες και τις γνώσεις που αποκόμισαν μέσα από την κινητικότητα. Παρακάτω παρουσιάζονται ενδεικτικά αποσπάσματα που αποτυπώνουν τον εκπαιδευτικό και διαπροσωπικό αντίκτυπο του προγράμματος:
·
«Μέσα από το πρόγραμμα Erasmus+ με θέμα τη διάκριση φύλου, κατάλαβα πόσο συχνές είναι οι διακρίσεις στην καθημερινότητά μας… Το πρόγραμμα με βοήθησε να σπάσω στερεότυπα και να κατανοήσω καλύτερα την αξία της ισότητας και του σεβασμού…»
·
«Στο ταξίδι Erasmus+ στην Πορτογαλία με θέμα τις έμφυλες διακρίσεις, αποκόμισα πολύτιμες εμπειρίες και γνώσεις. Μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες και συζητήσεις, ανέπτυξα ενσυναίσθηση και κατανόηση…»
·
«Έμαθα να συνεργάζομαι μέσα από βιωματικά παιχνίδια με ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας… Κατανόησα καλύτερα τις έμφυλες διακρίσεις και θα προσπαθήσω να ξεπεράσω τα στερεότυπα στην καθημερινότητά μου…»
·
«Μέσα από το πρόγραμμα Erasmus+ είχα την ευκαιρία να δω και να ζήσω μια διαφορετική κουλτούρα και να μάθω πράγματα για το παρελθόν της Πορτογαλίας και τον ρόλο της γυναίκας στο πέρασμα των χρόνων…»
Η αποτύπωση των εμπειριών αυτών θα αποτελέσει υλικό αναφοράς για μελλοντικές δράσεις στο σχολείο και θα παρουσιαστεί στην ευρύτερη κοινότητα μέσω της σχολικής ιστοσελίδας και πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Επόμενα βήματα:
· Υλοποίηση σειράς στοχευμένων δράσεων διάχυσης των αποτελεσμάτων του προγράμματος σε διαφορετικά χρονικά στάδια, με παρουσιάσεις σε μαθητές, -τριες, εκπαιδευτικούς και γονείς, καθώς και σε εκδηλώσεις της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και της Περιφέρειας. Το υλικό θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου, θα σταλεί σε τοπικά και εθνικά μέσα ενημέρωσης και θα κοινοποιηθεί σε φορείς και οργανισμούς με σχετική θεματική, με στόχο την ευρύτερη κοινωνική ευαισθητοποίηση.
· Ανάπτυξη σχολικών πρωτοβουλιών που ενισχύουν τη συμμετοχή, την υπευθυνότητα και τη φωνή των μαθητών ως ενεργών πολιτών
· Διερεύνηση δυνατοτήτων για συμμετοχή σε νέα ευρωπαϊκά προγράμματα Erasmus+, με συνέχεια και εξέλιξη της θεματικής.
Η παρούσα απολογιστική έκθεση αφορά την υλοποίηση της πρώτης μαθητικής κινητικότητας στην Πορτογαλία, στο πλαίσιο του εγκεκριμένου σχεδίου Erasmus+ με θέμα “Εντοπισμός και διαχείριση έμφυλων διακρίσεων εντός της σχολικής μας κοινότητας: Ανάλυση, Προκλήσεις και Προοπτικές για Ισότητα”. Το πρόγραμμα συνεχίζεται με μία ακόμη μαθητική κινητικότητα και τρία σεμινάρια επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, με στόχο τη συνολική προώθηση της ισότητας και της συμπερίληψης στη σχολική μας κοινότητα.
.docx_page-0001.jpg)
.docx_page-0001.jpg)
_page-0001.jpg)
